วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร จังหวัดสระบุรี

โดย มาศสุภา บุตรจันทร์

ในสมัยอยุธยาได้มีการสร้างวัดวาอารามไว้มากมาย ซึ่งมีความงดงามแตกต่างกันออกไป ซึ่งพระมหากษัตริย์ของไทยมักจะนิยมสร้างวัดประจำรัชกาลพระองค์ขึ้นเพื่อประกอบพิธีกรรมทางศาสนาบ้างและเป็นสุสานบรรจุอัฐิธาตุของพระองค์เองบ้าง ซึ่งมีศิลปะในแบบที่แตกต่างกันออกไปตามสมัยและความเจริญในช่วงกาลเวลานั้น วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหารเองก็เป็นวัดหนึ่งที่มีความน่าสนใจด้วยศิลปะแบบอยุธยาและความสวยงามของพระอุโบสถ

วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ที่ตำบลขุนโขลน อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2167 ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมปูชนียสถานที่สำคัญคือ รอยพระพุทธบาทที่ประทับไว้บนแผ่นดินเหนือไหล่เขาสุวรรณบรรพตหรือเขาสัจพันธคีรี รอยพระพุทธบาทมีความกว้าง 21 นิ้ว ยาว 60 นิ้ว ลึก 11 นิ้ว ค้นพบในสมัยพระเจ้าทรงธรรมโดยการสืบค้นหาแหล่งเรื่องเล่าความเป็นมาที่น่ามหัศจรรย์จากนายพรานล่าสัตว์คนหนึ่งในเมืองและได้สั่งการให้สร้างพระอุโบสถไว้เป็นสถานที่ศักสิทธิ์และให้พวกขุนโขลนเป็นข้าปฏิบัติบูชารักษาพระพุทธบาทแต่หน้าที่เดียวโดยพระราชทานราชทินนามบรรดาศักดิ์ประจำตำแหน่งผู้รักษาการพระพุทธบาท

ตัวพระมณฑปนั้นจะเป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ประกอบเครื่องยอดรูปปราสาท 7 ชั้นมุงกระเบื้องเคลือบสีเขียวมีซุ้มบันแถลงประดับทุกชั้นมีเสาย่อมุมไม้สิบสอง ปิดทองประดับกระจกโดยรอบฝาผนัง ด้านนอกปิดทอง ประดับกระจกเป็นรูปเทพพนมพุ่มข้าวบิณฑ์ บานประตูพระมณฑปเป็นงานศิลปกรรมประดับมุกชั้นเยี่ยมของเมืองไทย

พื้นภายในปูด้วยเสื่อเงินสาน ทางขึ้นพระมณฑปเป็นบันไดนาคสามสายซึ่งหมายถึงบันไดเงินบันไดทองและบันไดแก้วที่ทอดลงจากสวรรค์หัวนาคที่เชิงบันไดหล่อด้วยทองสำริดเป็นนาค 5 เศียร ส่วนพระอุโบสถและพระวิหารต่างๆที่อยู่รายรอบล้วนสร้างตามแบบศิลปกรรมสมัยกรุงศรีอยุธยาและตอนต้นกรุงรัตนโกสินทร์ บริเวณรอบพระมณฑปมีระฆังแขวนเรียงรายเพื่อให้ผู้ที่มานมัสการได้ตีแผ่ส่วนกุศลแก่เพื่อนทั้งหลาย

สิ่งสำคัญนอกจากนี้คือในบริเวณวัดยังมีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระพุทธบาทหรือที่เรียกว่า วิหารหลวง เป็นที่เก็บรวบรวมศิลปวัตถุอันมีค่า อาทิ เครื่องทรงสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม เครื่องลายครามสังคโลก เครื่องทองสำริดโบราณ ศาสตราวุธโบราณ รอยพระพุทธบาทจำลอง ยอดมณฑปพระพุทธบาทเก่าพัดยศของพระสมัยต่างๆ และท่อประปาสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชวิหารหลวง ทั้งยังมีงานนมัสการพระพุทธบาทซึ่งจัดให้มีปีละ 2 ครั้ง คือในวันขึ้น 8 ค่ำเดือน 3 จนถึงแรม 1 ค่ำและขึ้น 8 ค่ำ เดือน 4 จนถึงแรม 1 ค่ำ และงานประเพณีตักบาตรดอกไม้ซึ่งจัดขึ้นประจำทุกปีในวันเข้าพรรษาตรงกับวันแรม 1 ค่ำเดือน 8 ซึ่งนักท่องเที่ยวสามารถเข้าร่วมงานพิธีกรรมทางศาสนานี้ได้ทุกปี

อ้างอิง

Krabentongnam. วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร. สืบค้นเมื่อ 13 มกราคม 2557. จาก http://krabentongnam2511.wordpress.com/2010/05/31/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E .

paidauykan. วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร. สืบค้นเมื่อ 13 มกราคม 2557. จาก http://www.paiduaykan.com/province/central/saraburi/watphrabuddhabat.html.

พระวิหารที่เป็นที่ตั้งของรอยพระพุทธบาทซึ่งประดับตกแต่งอย่างสวยงามอ่อนช้อยในศิลปะแบบไทย