วัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน

โดย ปวีณา  ไชยสอน

น่าน เป็นจังหวัดเล็กๆที่ซ่อนตัวอยู่อย่างเงียบๆท่ามกลางสายหมอกและหุบเขา แต่ทว่าจังหวัดเล็กๆ แห่งนี้ กลับเต็มไปด้วยกลิ่นอายของประวัติศาสตร์ ศิลปะวัฒนธรรมล้านนา โดยเฉพาะสถาปัตยกรรมประเภทวัด ซึ่งมีให้เราได้ชมความงดงามอยู่มากมายหลายแห่งและหนึ่งในนั้นที่เราไม่อาจมองข้ามไปได้เลยคือ วัดภูมินทร์                                                                                        
วัดภูมินทร์ ตั้งอยู่ที่บ้านภูมินทร์ อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ตามพงศาวดารเมืองน่าน วัดภูมินทร์สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2139 โดยพระเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ หลังจากที่พระองค์ทรงครองนครน่านได้ 6 ปี เดิมชื่อ “วัดพรหมมินทร์” ซึ่งเป็นชื่อของเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ ผู้สร้างแต่ตอนหลังชื่อวัดได้เพี้ยนไปจากเดิมเป็นวัดภูมินทร์

ความโดดเด่นที่ใครๆต่างกล่าวถึงที่นี่คือเป็นวัดที่มีลักษณะแปลกกว่าวัดอื่น ๆ คือ โบสถ์และวิหาร สร้างเป็นอาคารหลังเดียวกัน เป็นทรงจัตุรมุข คือ ผังเป็นรูปกากบาท (กรมศิลปากร ได้สันนิษฐานว่าเป็นอุโบสถจัตุรมุขหลังแรกของประเทศไทย) ประตูไม้ทั้งสี่ทิศ แกะสลักลวดลายงดงามโดยฝีมือช่างเมืองน่าน นาคสะดุ้งขนาดใหญ่ แห่แหนพระอุโบสถเทินไว้บนกลางลำตัว ตรงใจกลางพระอุโบสถประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่สี่องค์ หันพระพักตร์ออกด้านประตู ทั้งสี่ทิศ

ภายในพระอุโบสถ มีภาพจิตรกรรมฝาผนังศิลปกรรมไทลื้อ ที่เล่าเรื่องชาดก ตำนานพื้นบ้าน และความเป็นอยู่ของชาวน่านในอดีต ลักษณะหลังคาเป็นทรงจัตุรมุขเช่นกัน เป็นชั้นลดหลั่นกัน 3 ชั้น ที่ยอดกลางหลังคาของวิหารมีหางนาคของสันหลังคาทั้งสี่ด้านไปรวมกัน และประดับฉัตรข้างบนศิลปะตกแต่งโดยรวมของวิหารวัดภูมินทร์ เป็นรูปแบบผสมผสานระหว่าง ศิลปะล้านนา คือ เมืองน่านและศิลปะจากเมืองใต้ กรุงรัตนโกสินทร์ ในช่วงปลายรัชกาลที่ 4 ถึงต้นรัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี เช่น ซุ้มประตูทางเข้าทั้งสี่ด้าน ลักษณะที่เป็นแบบท้องถิ่นได้แก่ ตัวโขงที่มีแผนผังยกเก็จมากกว่าการย่อมุม  ส่วนยอดที่เป็นชั้นลดซึ่งเลียนแบบจากตัวประตูด้านล่าง

และสิ่งที่จะไม่กล่าวถึงไม่ได้เลยคือภาพจิตรกรรมฝนผนัง “ปู่ม่าน ย่าม่าน” ซึ่งเป็นคำเรียกผู้ชายผู้หญิงชาวไทลื้อในสมัยโบราณกระซิบสนทนากัน ผู้ชายสักหมึก ผู้หญิง แต่งกายไตลื้ออย่างเต็มยศ ภาพวาดของหนุ่มสาวคู่นี้มีความประณีตมาก ภาพนี้ได้รับการ ยกย่องว่าเป็นภาพที่งามเป็นเยี่ยมของวัดภูมินทร์ มีการใช้สีแดง ฟ้าดำ น้ำตาลเข้มเป็นปื้นใหญ่ๆคล้ายภาพสมัยใหม่ นอกจากนี้ภายในวัดยังมีสิ่งที่น่าสนใจอื่นๆเช่น สถูปเจดีย์พระมาลัยโปรดโลก ภายในก็จะเป็นรูปปั้นจำลองนรกสำหรับคนที่ทำบาป

เสน่ห์ของวัดภูมินทร์ไม่ได้มีเพียงเท่านี้แต่ยังมีสิ่งสวยงามอื่นๆ อีกมากมายที่รอให้ทุกคนได้ไปสัมผัสด้วยตัวเองสักครั้ง แล้วเราจะพบว่าความเจริญรุ่งเรืองและภูมิปัญญาของบรรพบุรุษของไทยในอดีตนั้นช่างยิ่งใหญ่และไม่ด้อยไปกว่าชนชาติใดเลย

อ้างอิง

พิบูลศักดิ์   ละครพล. สู่อ้อมแขนแผ่นดินลานนา. นนทบุรี: ศรีปัญญา.พิมพ์ครั้งที่ 2, 2549.

วัดภูมินทร์. สืบค้นเมื่อ 14 มกราคม 2557, จาก http://www.paiduaykan.com/76_province/north/nan/watpumin.html

วัดภูมินทร์

อุโบสถจัตุรมุข

พระพุทธรูปปางมารวิชัยในพระอุโบสถจัตุรมุข

ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่่มีชื่อเสียงของวัด ปู่ม่าน-ย่าม่าน