วัดอนงคารามวรวิหาร กรุงเทพมหานคร

โดย ขวัญตา ไทยกุล

วัดอนงคารามวรวิหารเป็นวัดที่ได้ทรงเข้าเรียนครั้งแรกกับสมเด็จพระพุฒาจารย์นอม เจ้าอาวาสวัดอนงคาราม ที่โรงเรียนอุดมวิทยายน ซึ่งเป็นโรงเรียนสำหรับเด็กผู้หญิงในวัดอนงคาราม วัดแห่งนี้จึงเป็นสถานศึกษาแห่งแรกในวัยเยาว์ของสมเด็จย่า พระองค์จึงทรงมีความผูกพัน เสด็จพระราชดำเนินมาประกอบพระราชกุศลที่วัดนี้อยู่เสมอ  และภายในวัดยังมีพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเขตคลองสานและอุทยานของสมเด็จย่า อีกด้วย

วัดอนงคารามวรวิหาร หรือชื่อเดิมคือวัดน้อยขำแถม เพราะท่านผู้หญิงน้อย ซึ่งเป็นภรรยาของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัต บุนนาค) หรือสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย เป็นผู้สร้างขึ้นคู่กันกับวัดพิชัยญาติแล้วถวายเป็นพระอารามหลวงในรัชกาลที่ 3 ส่วนคำว่าขำแถมนั้นมีเพิ่มเติมมาจากนามเดิมของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ) ซึ่งเป็นผู้ปฏิสังขรณ์วัดแห่งนี้ ต่อมาถึงสมัยรัชกาลที่ 4 วัดนี้ก็ได้รับพระราชทานชื่อใหม่ว่าวัดอนงคารามอย่างในปัจจุบัน

วัดอนงคารามวรวิหาร ตั้งอยู่ที่แขวงสมเด็จเจ้าพระยา เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร แม้พื้นที่ของวัดแห่งนี้จะค่อนข้างคับแคบ แต่ก็มีสิ่งที่น่าสนใจซ่อนอยู่ ไม่ว่าจะเป็นพระอุโบสถที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 เป็นอาคารทรงไทย ก่ออิฐถือปูน หลังคามุงกระเบื้องเคลือบ ช่อฟ้า ใบระกาลงรักประดับกระจก หน้าบันและซุ้มประตูหน้าต่างก็มีลวดลายลงรักปิดทองสวยงาม

ส่วนพระวิหารก็ถือว่ามีความสำคัญไม่แพ้กัน แม้พระวิหารจะมีขนาดไม่ใหญ่โตนัก แต่ก็มีบรรยากาศที่เงียบสงบดี และมีพระพุทธรูปสำคัญอย่างพระพุทธจุลนาคซึ่งเป็นพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยปางมารวิชัย เป็นพระประธานในพระวิหาร และมีพระพุทธรูปพระสาวกหล่อด้วยโลหะปิดทองยืนอยู่ด้านซ้ายขวา อีกทั้งด้านหน้าพระประธานยังมีพระพุทธมังคโล ซึ่งเป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องปางสมาธิตั้งอยู่ด้านหน้าอีกด้วยและใกล้ๆ กับพระวิหารนั้นก็ยังมีพระมณฑปซึ่งสร้างขนาบกับพระวิหาร หลังที่อยู่ด้านทิศตะวันออกประดิษฐานพระพุทธรูปไสยาสน์ที่จำลองมาจากวัดราชาธิวาส และหลังที่อยู่ด้านทิศตะวันตกประดิษฐานพระพุทธบาทจำลองเอาไว้

นอกจากนั้น ที่วัดอนงคารามนี้ก็ยังเป็นแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับเขตคลองสานอีกด้วย เพราะบนชั้นสองของห้องสมุดประชาชนภายในวัดนั้น เป็นที่ตั้งของ "พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเขตคลองสาน" ซึ่งในพิพิธภัณฑ์นั้นมีการจัดแสดงนิทรรศการเรื่องราวความเป็นมาเป็นไปต่างๆ ในเขตคลองสาน ทั้งเรื่องของวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวคลองสานตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ในพิพิธภัณฑ์ยังมีข้าวของต่างๆ จัดแสดงไว้ให้ชม ที่โดดเด่นก็เห็นจะเป็นตู้พระไตรปิฏกซึ่งเป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย เขียนเป็นรูปพระมโหสถตอนข้าศึกเข้าล้อมเมือง มีฝีมือการเขียนที่งดงามมากทีเดียว

วัดอนงคารามวรวิหารเป็นวัดที่สมเด็จย่า  เมื่อทรงวัยเยาว์ได้เรียนหนังสือที่นี้ และยังมีพิพิธพันธ์ท้องถิ่นเขตคลองสาน  ภายในวัดมีอุทยานสมเด็จย่า ซึ่งวัดอนางคารามวรวิหารมีความผูกพันกับสมเด็จย่าอย่างมาก  ถ้ามีพิธีกรรมทางศาสนาอะไรสมเด็จย่าจะปะกอบพิธีกรรมทางศาสนาที่วัดอนงคารามวรวิหาร ถ้าใครสนใจเกี่ยวกับประวัติคลองสานก็สามารถไปดูได้  และยังมีอุทยานสมเด็จย่าที่สวยงามให้ได้ชมกัน ถ้าหากมีโอกาสได้ผ่านไปก็อยากจะแวะชมสักครั้ง

อ้างอิง

รำลึกสมเด็จย่าในถิ่นนิวาสสถานเดิม ณ วัดอนงคาราม.2557.วัดอนงคารามวรวิหาร.(ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 21 มกราคม 2557, จาก http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9500000122719.

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.2557.วัดอนงคารามวรวิหาร.(ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 21 มกราคม 2557, จาก http://th.wikipedia.org/wiki .