วัดเชตุพน จังหวัดสุโขทัย

โดย ปรัชญาภรณ์ ประตา                

วัดพระเชตุพน ในสมัยก่อนสุโขทัยราว พ.ศ.๑๙๖๐ จากการจารึกว่า เมื่อสร้างวัดสรศักดิ์เสร็จมีการนิมนต์พระวัดเชตุพนมาร่วมฉลองในการสร้างวัด ซึ่งลักษณะเด่นของวัดคือ “มณฑปพระสี่อิริยาบถ”  คือจะมีมณฑปสี่เหลี่ยมทึบตันอยู่แต่ละด้านจะมีพระพุทธรูปขนาดใหญ่ประดิษฐานอยู่คือ มีอิริยาบถ นั่ง ยืน นอน(ไสยาสน์)เดิน(ลีลา) ณ ปัจจุบันยังคงเหลือและคงสภาพสมบูรณ์เล็กน้อยให้ศึกษาอยู่

วัดเชตุพนเป็นวัดโบราณขนาดใหญ่ และเป็นศาสนาสถานสำคัญ ตั้งอยู่ทางทิศใต้นอกกำแพงเมืองล้อมรอบไปด้วยกำแพงก่ออิฐและคูน้ำ อยู่ที่ถนนทางหลวงชนบท สท. ๔๐๑๖ ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัยไม่ปรากฏชัดเจนว่าเริ่มสร้างตั้งแต่สมัยใด แต่เชื่อกันว่า อยู่ในยุคสมัยก่อนสุโขทัย

ซึ่งลักษณะเด่นของวัดนี้คือจะนำหินชนวนมาประกอบเป็นรั้วเจาะช่องสลักเดือยลักษณะแบบงานไม้สี่เหลี่ยม แต่ละด้านประดิษฐานด้วย พระพุทธรูปสี่อิริยาบถ ซึ่งมีแกนกลางมณฑปใช้รองรับโครงสร้างของหลังคา ลักษณะโดยรอบวัดมี อุทกสีมา (คูน้ำ) ล้อมรอบเพื่อแสดง เขตพุทธาวาส เป็นแบบแผนของวัดในอาณาจักรสุโขทัย

ที่ด้านหลังมณฑปจัตุรมุขมีวิหารเจดีย์ล้อมรอบมีเจดีย์ทรงวิมาน ย่อมุมไม้ยี่สิบ มีเสาก่อซ้อนกันเป็นหลังคา ที่ผนังมีลายเขียนเส้นสีดำลวดลายพรรณพฤกษา ล้อมรอบด้วย กำแพงแก้ว ซึ่งเป็นลูกกรงสร้างจากหินชนวน เป็นแท่งขนาดใหญ่และหนา มีการสกัดทำเป็นรูเดือยเพื่อรับซี่ลูกกรง

มณฑปจัตุรมุขทรงสี่เหลี่ยม เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปทั้งสี่อิริยาบถ โดยด้านที่แสดงนี้คือ อิริยาบถยืน มณฑปนี้ยังทำหน้าที่ในการรับโครงสร้างของหลังคาอีกด้วย ซุ้มทางเข้ามณฑปจัตุรมุขสร้างด้วยหินชนวน ด้านข้างมีเสาเล็กค้ำลดหลั่นกันไป หัวเสายึดด้วยทับหลังหินชนวน

วัดเชตุพนนับเป็นวัดเก่าแก่มาตั้งแต่ต้นสมัยอาณาจักรไทย เป็นที่เคารพบูชาในทางพระพุทธศาสนาล้วนแต่เป็นสถานที่อันศักดิสิทธิ์ที่คนไทยต่างให้ความเคารพบูชา สถาปัตยกรรมอันทรงคุณค่าที่ยังหลงเหลืออยู่ให้เห็น ล้วนแต่เป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีความเชื่อต่างๆ และการสร้างสรรค์ศิลปะ ยุคนั้นว่าเป็นมาอย่างไร มีที่มาที่ไปอย่างไร แม้สิ่งที่หลงเหลืออยู่จะชำรุด เสื่อมสภาพลงตามกาลเวลา แต่ก็ยังเหลือให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาและอนุรักษ์ให้คงอยู่คู่กับชาติไทยต่อไป

อ้างอิง

วัดเชตุพน สุโขทัย.พัฒนาโดย:กลุ่มงานข้อมูลสารสนเทศและการสื่อสารสำนักงานจังหวัดสุโขทัย. สืบค้นเมื่อ 5 มีนาคม 2557, จาก http://www.thaigoodview.com/node/115078


วัดเชตุพน สุโขทัย. สืบค้นเมื่อ 23 ธันวาคม 2554, จาก http://www.m-culture.in.th/moc_new/album/120235/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%9E%E0%B8%99/