วัดตระพังทองหลาง จังหวัดสุโขทัย

โดย จีรารัตน์ หาญยะ

เป็นวัดขนาดกลาง บริเวณรอบวัดมีอุทกสีมาที่เป็นคูน้ำล้อมรอบ ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยใด แต่จากศิลปะและโบราณสถานที่ปรากฏ เป็นรูปแบบศิลปะในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 ซึ่งเป็นช่วงเจริญสูงสุดของศิลปกรรมสุโขทัย  หรือที่เรียกว่า ยุคทองของศิลปกรรมสุโขทัย

วัดตระพังทองหลางตั้งอยู่ที่ ถนนทางหลวง 12 ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย จุดสังเกตง่ายๆ คือมีซุ้มประตูประดับกระจกทางเข้าวัดตระพังทองหลาง

โบราณสถานสำคัญ คือ มณฑป ที่อยู่ด้านหลังพระวิหารโถง ซึ่งเป็นส่วนที่ต่อเนื่องกัน วัดนี้ไม่มีเจดีย์ประธาน แต่ใช้มณฑปนี้ทำหน้าที่แทนเจดีย์ประธาน คือ เป็นที่ประดิษฐานพระประธานภายในวัด สร้างในผังรูปสี่เหลี่ยม ก่ออิฐถือปูน ผนังทั้งสามด้านนั้นมีรูปปูนปั้นนูนสูงอยู่ภายในซุ้มของผนังของแต่ละด้าน ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับพุทธประวัติ ประกอบด้วย

• ผนังด้านเหนือ เป็นภาพตอนพระพุทธเจ้าทรมานช้างนาฬาคีรี โดยปั้นรูปพระพุทธองค์ประทับยืนเคียงข้างด้วยอัครสาวกคือพระอานนท์ ที่ปลายพระบาทของพระพุทธเจ้ามีร่องรอยให้ทราบว่าเป็นหัวเข่าช้าง ซึ่งคุกเข่ายอมแพ้พระพุทธเจ้า

• ผนังด้านใต้ เป็นภาพตอนพระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ภายหลังเสด็จขึ้นไปโปรดพระพุทธมารดา ปั้นรูปพระพุทธเจ้าในท่าลีลา มีพระอินทร์กับพระพรหมและเหล่าทวยเทพตามเสด็จมาส่ง ได้มีการถอดพิมพ์ภาพปูนปั้นนี้ขณะที่อยู่ในสภาพสมบูรณ์กว่า จัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง สุโขทัย

• ผนังด้านตะวันตก เป็นภาพตอนพระพุทธเจ้าโปรดเทศนาสั่งสอนพวกศากยวงศ์ ที่เมืองกบิลพัสดุ์ ขณะทรงสั่งสอนทรงแสดงยมกปาฏิหาริย์ เป็นรูปรัศมีเปลวไฟล้อมรอบพระพุทธองค์และมีรูปบรรดาพระญาติแวดล้อมอยู่ภายนอกรูปรัศมีนั้น

ปัจจุบัน ปูนปั้นที่ประดับผนังมณฑปที่เป็นเรื่องเกี่ยวกับพุทธประวัติแต่ละด้านนั้น ได้ชำรุดเสียหายไปมากแล้ว จนผนังบางด้านแทบไม่เหลือรายละเอียดให้ได้เห็น ที่วัดแห่งนี้มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ แต่เนื่องจากวัดอยู่ในซอยตัน ผู้คนจึงไม่ค่อยผ่านทาง ทางวัดจึงยังขาดแครนปัจจัยในการบำรุงรักษาวัดอยู่บ้าง  นักท่องเที่ยวหรือชาวบ้านที่ผ่านไปมาสามารถบริจาคปัจจัยได้ตามจิตศรัทธา เพื่อบำรุงอนุรักษ์โบราณสถานแห่งนี้ให้สืบทอดสู่ลูกหลานต่อไป


อ้างอิง

วัดตระพังทองหลาง. สืบค้นเมื่อ 1 ก.พ. 2557, จาก http://www.comingthailand.com/sukhothai/wat-traphangthonglang.html

วัดตระพังทองหลาง. สืบค้นเมื่อ 1 ก.พ. 2557, จาก http://www.info.ru.ac.th/province/Sukhotai/natstptl.htm

โบราณสถานนอกกำแพงเมืองโบราณ สุโขทัยด้านตะวันออก : วัดตระพังทองหลาง. สืบค้นเมื่อ 1 ก.พ. 2557, จาก http://www.su.ac.th/sukhothai/Sukhothai/html_east/sukhothai_thai_about_east_02.html