ลายปูนปั้นประดับวิหาร วัดนางพญา(ศรีสัชนาลัย)

โดย ปวีณา ไชยสอน

วัดนางพญาเป็นโบราณสถานที่อยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย วัดแห่งนี้มีสิ่งที่น่าสนใจหลายอย่างไม่ว่าจะเป็น เจดีย์ทรงลังกา วิหาร สถาปัตยกรรมเมืองเหนือ และสิ่งที่น่าจะเป็นจุดเด่นที่ต้องกล่าวถึงก็คือ ลายปูนปั้นประดับวิหาร

ลายปูนปั้นที่วัดนางพญาเป็นงานปูนที่แสดงออกถึงลวดลายอันวิจิตรและเชิงช่างสุโขทัยโบราณ วัดนี้สร้างราว พศ 1800 ในรัชสมัยของพ่อขุนรามคำแหง เมื่อขึ้นเป็นกษัติรย์ในราชวงค์พระร่วงเพื่อเป็นเกียรติแด่พระมารดา ของพระองค์เองวัดนางพญามีลักษณะเด่นคือ ลวดลายปูนปั้นบนผนังวิหารวัดนางพญานี้ถือว่าเป็นประติมากรรมสุโขทัยยุคที่ 3 จากทั้งสิ้น 4 ยุค ซึ่งรูปแบบการปั้นในสมัยสุโขทัยยุคที่ 3 นี้เป็นการปั้นที่พัฒนาไปจากศิลปะสุโขทัยแบบบริสุทธิ์ ที่มีความประณีต ประติมากรรมปูนปั้นประดับพุทธสถานเป็นภาพแบบอุดมคติเพิ่งพัฒนารูปแบบตนเองให้หลุดพ้นไปจากธรรมชาติ โดยศิลปะร่วมสมัยในประติมากรรมสุโขทัยยุคที่ 3 นี้ได้แก่ ภาพลวดลายสลักบนไม้ ประดับเพดานวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เชลียง สุโขทัย เป็นต้น                

ลวดลายปูนปั้นทำเป็นกึ่งมนุษย์กึ่งวานรกำลังวิ่ง แต่ถูกทำลายไปบางส่วน นอกจากนี้ยังทำเป็นรูปลวดลายพรรณพฤกษาและรูปเทพพนม ซึ่งเป็นฝีมือชั้นครู รูปแบบศิลปะเป็นอิทธิพลศิลปะล้านนาและศิลปะจีน ที่สำคัญ ลายปูนปั้นที่วัดนางพญาเป็นแรงบันดาลใจให้ช่างฝีมือท้องถิ่นนำไปพัฒนาเป็นลวดลายเครื่องประดับเงินและทอง ที่รู้จักกันในนาม "ทองโบราณศรีสัชนาลัย" ลักษณะลวดลายปูนปั้นวัดนางพญา ได้แสดงให้เห็นถึงแรงบันดาลใจใหม่ๆ ของช่างในยุคนั้น ซึ่งเป็นลวดลายแนวพันธุ์พฤกษา รวมทั้งลายสามเหลี่ยมประกอบกับส่วนโค้ง และลายประดับมุมล้วนสะท้อนรสนิยม ที่เกี่ยวข้องกับงานประดับแบบจีนแล้วนำมาประยุกต์ใช้ในงานของตน

หากมีโอกาสเราควรไปเยี่ยมชมความงดงามของลายปูนปั้นประดับวิหารที่วัดนางพญาแห่งนี้สักครั้ง เพราะนอกจากจะได้พบกับความงามที่บรรพบุรุษได้รังสรรค์ไว้แล้วแล้ว ยังจะได้รับความรู้กรรมวิธีการผลิต ชมและซื้อหา เครื่องทองลวดลายโบราณของสุโขทัย อีกด้วย

อ้างอิง

สุรศักดิ์ ชวยานันท์,surasakc. (2553). วัดนางพญา ศรีสัชนาลัย...งดงามวิจิตรด้วยลายปูนปั้นฝีมือชั้นครู  ถ่ายทอดและพัฒนาสู่ 'ทองโบราณศรีสัชนาลัย' . สืบค้นเมื่อ 02 กุมภาพันธ์ 2557, จาก http://www.oknation.net/blog/surasakc/2010/10/20/entry-2

วัดนางพญา. สืบค้นเมื่อ 02 กุมภาพันธ์ 2557, จาก http://www.hoteldirect.in.th/

ลายปูนปั้น